Wersety z Biblii Poznańskiej, za zgodą Święty Wojciech Dom Medialny sp. z o.o.
Czas powstania
Ewangelia św. Marka jest najstarszą z trzech Ewangelii synoptycznych i jedną z czterech w kanonie Kościoła katolickiego. Przyjmuje się, że powstała na podstawie ustnej relacji św. Piotra, przed 70 r. po Ch. Jej adresatami byli pierwsi chrześcijanie w Rzymie, nawróceni z pogaństwa.
Kompozycja i słownictwo
Tekst składa się z 661 wersetów, z których ponad 90% jest w Ewangelii św. Mateusza, a ponad połowa w Ewangelii św. Łukasza.
Została napisana przy użyciu 1345 słów w prostym języku greckim, który mogły dobrze rozumieć także osoby niewykształcone, i jest najkrótszą spośród czterech Ewangelii. Większość z zawartych w niej 88 perykop w oryginale rozpoczyna się od greckiego spójnika και (kai), czyli „i”. W Ewangelii św. Marek stosuje narracyjny styl akcji, w którym 41 razy użyty został wyraz εὐθύς (euthys), czyli “natychmiast“.
Autor
Według chrześcijańskiego historyka Euzebiusza z Cezarei, autorem tej Ewangelii jest św. Marek, kuzyn św. Barnaby. Euzebiusz powołuje się na przekazane przez biskupa Papiasza świadectwo Jana Prezbitera, które cytuje w swoim dziele „Księga Kościelna”: „Prezbiter mawiał także: Marek, który był tłumaczem Piotra, spisał dokładnie, choć nie po kolei, wszystkie słowa i czyny Pana, które zapamiętał. Nie słyszał bowiem sam Pana, ani nie był jednym z jego uczniów, ale później, jak powiedziałem, jednym z [uczniów] Piotra. Piotr nauczał odpowiednio do okazji, przedstawiając słowa Pana nie w sposób systematyczny, dlatego Marek słusznie postąpił, spisując niektóre z tych rzeczy tak, jak je zapamiętał. Miał bowiem tylko jeden cel: nie pominąć niczego z tego, co słyszał, i niczego nie przekręcić.”
Przesłanie
Głównym przesłaniem Ewangelii, zawartym w pierwszym wersecie, jest Dobra Nowina o tym, że Pan Jezus jest obiecanym Mesjaszem i Synem Bożym. Św. Marek opisuje działalność publiczną Pana Jezusa w Galilei i Judei, poprzedzoną Chrztem w Jordanie i kuszeniem na pustyni, a zakończoną Jego Męką, Śmiercią i Zmartwychwstaniem. Ewangelista koncentruje się na czynach i cudach Pana Jezusa wraz z naciskiem na niewyjawianie Jego Boskiej Mocy. Dzieli się radością ze spotkania z Panem Jezusem i zaprasza do niej wszystkich, którzy będą czytać jego Ewangelię.
Pierwszymi Słowami wypowiedzianymi przez Pana Jezusa w tej Ewangelii jest wołanie na początku działalności: „Nadszedł już czas, zbliża się Królestwo Boże, nawróćcie się i uwierzcie w Ewangelię” (Mk 1,15). Ostatnimi jest nakaz: „Idźcie na cały świat, głoście Ewangelię całemu stworzeniu. Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony, a kto nie uwierzy, będzie potępiony. A tym, którzy uwierzą, będą towarzyszyły takie znaki: w Moim Imieniu będą wyrzucali czarty, będą mówić nowymi językami, i będą brać węże w ręce, a choćby wypili coś trującego, nie zaszkodzi im. Na chorych będą kłaść ręce, a oni powrócą do zdrowia” (Mk 16,15-18). Ewangelia św. Marka rozpoczyna się prologiem w Mk 1,1: “Początek ewangelii o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym“, w którym jest pośrednie odwołanie do Rdz 1,1. Kończy się wersetem, który jest “streszczeniem” Dziejów Apostolskich: “Oni zaś głosili wszędzie (ewangelię), a Pan wspierał ich naukę i potwierdzał znakami, które jej towarzyszyły” (Mk 16,20).
Czas powstania
i adresaci
Ewangelia św. Mateusza jest jedną z trzech Ewangelii synoptycznych i jedną z czterech w kanonie kościoła katolickiego. Większośc egzegetów przyjmuje, że powstała ok. 80 r. po Ch., prawdopodobnie w Antiochii Syryjskiej. Jej pierwotnymi adresatami była niewielka, licząca 40-50 osób, grupa pierwszych judeochrześcijan.
Kompozycja i słownictwo
Egzegeci nie są zgodni, w jakim języku, aramejskim, hebrajskim, czy greckim, został napisany oryginał Ewangelii. Tekst grecki składa się z 1071 wersetów, wykorzystujących 18345 słów. Częściej niż w pozostałych Ewangeliach jest używany wyraz τοτε [tote], czyli „wtedy / wówczas” i jedynie św. Mateusz używa w Ewangelii słowo εκκλησια [ekklesia], czyli Kościół.
Autor
Według przekazu biskupa Papiasza, na które powołuje się chrześcijański historyk Euzebiusz z Cezarei, autorem tej Ewangelii jest św. Mateusz, czyli powołany przez Pana Jezusa celnik o imieniu Lewi: „Mateusz ułożył słowa Jezusa w hebrajskiej mowie, objaśniał ją każdy, jak umiał”. Także św. Ireneusz z Lyonu pisał: “Mateusz, przebywając pośród Hebrajczyków, wydał w ich własnym języku Ewangelię, podczas gdy Piotr i Paweł głosili Ewangelię w Rzymie.” Potwierdza to także w “Komentarzu do Ewangelii św. Mateusza” św. Hieronim: “”Pierwszy z tej czwórki to Mateusz, celnik o przydomku Lewi. Wydał on Ewangelię w Judei w języku hebrajskim, niewątpliwie ze względu na tych spośród Żydów, którzy uwierzyli w Jezusa, a wobec nadchodzącej prawdy Ewangelii nie zachowywali już ciemności Prawa.” Obecnie egzegeci nie są zgodni, kto zredagował ostateczną wersję tej Ewangelii. Przy redagowaniu tekstu autor korzystał z Ewangelii św. Marka oraz z nieznanego dzisiaj źródła Q.
Przesłanie
Głównym przesłaniem Ewangelii św. Mateusza jest Dobra Nowina o tym, że Pan Jezus jest Mesjaszem, w którym urzeczywistniły się wszystkie proroctwa Starego Testamentu. Założony przez Niego Kościół to „Nowy Izrael według ducha”. Św. Mateusz opisuje życie i działalność publiczną Pana Jezusa, przedstawiając Go jako „nowego Mojżesza”, wykorzystując przy redagowaniu tekstu strukturę Pięcioksięgu. Ewangelia opowiada o rodowodzie Pana Jezusa od początku stworzenia, dzieląc Jego przodków na trzy grupy po 14 pokoleń; o Dzieciństwie Pana Jezusa w podziale na pięć części ukazujących spełnienie proroctw Starego Testamentu; o Jego publicznej działalności w ramach pięciu wielkich mów: Kazanie na Górze, mowa misyjna, mowa o Królestwie Niebieskim (przypowieści), mowa do uczniów i mowa eschatologiczna; oraz o Jego Męce, Śmierci i Zmartwychwstaniu. W Ewangelii św. Mateusz pokazuje Pana Boga jako Ojca, Ojca Pana Jezusa, a przez Niego Ojca naszego.
Pierwszymi Słowami Pana Jezusa, wypowiedzianymi w tej Ewangelii, jest Jego odpowiedź na pytanie Jana Chrzciciela: „Jezus mu odpowiedział: Zgódź się teraz, bo trzeba, abyśmy przez to wypełnili wszelką sprawiedliwość” (Mt 3,15). Ostatnim jest nakaz: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody. Chrzcijcie je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam nakazałem. A oto Ja jestem z wami po wszystkie dni, aż do końca tego czasu” (Mt 28,19-20). Ewangelia św. Mateusza zaczyna się rodowodem Pana Jezusa w Mt 1,1: “Rodowód Jezusa, Mesjasza, potomka Dawida, potomka Abrahama.” Kończy się poleceniem i obietnicą Pana Jezusa w Mt 28,20: “Uczcie je zachowywać wszystko, co wam nakazałem. A oto Ja jestem z wami po wszystkie dni aż do końca (tego) czasu.”
Czas powstania i Adresaci
Ewangelia św. Łukasza jest jedną z trzech Ewangelii synoptycznych i jedną z czterech w kanonie kościoła katolickiego. Jako jedyna ma bezpośrednią kontynuację w Dziejach Apostolskich. Przyjmuje się, że powstała albo po 70 r. po Ch., albo między 58-63 r. po Ch. Jej adresatami byli poganie nawróceni na chrześcijaństwo oraz Żydzi, jest to więc Ewangelia uniwersalna, skierowana do wszystkich narodów.
Kompozycja i słownictwo
Tekst Ewangelii jest napisany w bogatym języku greckim koine, wykorzystującym styl Septuaginty. W oryginale składa się z 1051 wersetów, w których jest 19482 słów, najwięcej spośród czterech Ewangelii.
Autor
Bibliści są zgodni, że autorem Ewangelii jest św. Łukasz, lekarz, który towarzyszył w podróżach misyjnych św. Pawłowi. Potwierdza to św. Ireneusz z Lyonu, który napisał: „Łukasz (…), towarzysz Pawła, złożył w księdze Ewangelię przez niego głoszoną” („Przeciw herezjom”). Także w Kanonie Muratoriego jest wymieniony św. Łukasz: “Trzecia księga Ewangelii według Łukasza. Łukasz, ów lekarz, po wniebowstąpieniu Chrystusa, gdy go Paweł jako uczonego wziął ze sobą, w imieniu swoim spisał z opowiadania nie widział on jednak Pana w ciele i dlatego jak mógł się dowiedzieć, tak zaczął opowiadać od narodzenia Jana.” Św. Łukasz jest także autorem Dziejów Apostolskich. Przyjmuje się, że przy redagowaniu tekstu swojej Ewangelii korzystał z Ewangelii św. Marka oraz z nieznanego dzisiaj źródła Q – jest to tzw. teoria dwóch źródeł – jednak połowa tekstu jest jego autorstwa.
Przesłanie
Głównym przesłaniem Ewangelii św. Łukasza jest Dobra Nowina o nieskończonym miłosierdziu Pana Boga i zbawieniu wszystkich ludzi przez Pana Jezusa. Św. Łukasz opisuje życie i działalność publiczną Pana Jezusa, podkreślając znaczenie drogi Pana Jezusa do Jerozolimy. Opowiada o Rodowodzie Pana Jezusa w linii zstępującej, do Adama i część biblistów uważa, że w rodowodzie tym są wymienieni przodkowie Maryi; o Jego Dzieciństwie, o Jego publicznej działalności w Galilei i Jerozolimie, o Jego Męce, Śmierci i Zmartwychwstaniu w Jerozolimie oraz o Wniebowstąpieniu Pana Jezusa na Górze Oliwnej. Św. Łukasz najczęściej ze wszystkich Ewangelistów mówi o Duchu Świętym oraz o modlitwie Pana Jezusa.
W Ewangelii św. Łukasza szczególne znaczenie ma miasto Jerozolima, o którym pisze 26 razy, a także świątynia jerozolimska. Podkreślona jest rola kobiet w misji Pana Jezusa, a szczególnie rola Maryi. Ważne miejsce zajmują opisy wspólnych posiłków, co może odnosić się do Eucharystii i uczty w Królestwie Niebiańskim.
Ewangelia św. Łukasza pokazuje, że Pan Jezus przyszedł do wszystkich, którzy przez grzech i postępowanie są daleko od Pana Boga. W Nim Pan Bóg wciąż szuka tych, którzy zaginęli. Mówi o tym sam Pan Jezus: “Albowiem Syn Człowieczy przyszedł szukać i zbawiać to, co zginęło” (Łk 19,10). Ta Dobra Nowina wzywa człowieka do weryfikacji myślenia o Panu Boga i Panu Jezusie, a także o bliźnich.
Św. Łukasz rozpoczyna swoją Ewangelię prologiem wyjaśniającym cel napisania Dobrej Nowiny. W Łk 1,1-4 pisze: “Ponieważ wielu już starało się ułożyć opowiadanie o wydarzeniach, które wśród nas się dokonały, tak jak przekazali nam ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami Słowa, uznałem i ja za stosowne, po zbadaniu wszystkiego od początku, opisać ci to po kolei, dostojny Teofilu, abyś przekonał się o prawdziwości tego, czego cię ustnie nauczono“. Pierwszymi Słowami wypowiedzianymi przez Pana Jezusa w tej Ewangelii jest pytanie skierowane do Maryi i św. Józefa: “Powiedział do nich: Dlaczegoście Mnie szukali? Czyż nie wiedzieliście, że powinienem być w domu mego Ojca?” (Łk 2,49). Ostatnie są skierowane do uczniów po Zmartwychwstaniu: “I powiedział im: Napisano tak: Mesjasz będzie cierpiał i zmartwychwstanie trzeciego dnia. W Imię Jego wzywać się będzie wszystkie narody, począwszy od Jeruzalem, do nawrócenia dającego odpuszczenie grzechów. Wyście tego świadkami. I ześlę na was dar obiecany przez mojego Ojca. Wy zaś zostańcie w mieście, aż nie otrzymacie mocy z wysokości” (Łk 24,46-49). Ewangelia kończy się opisem Wniebowstąpienia Pana Jezusa: “A kiedy ich błogosławił, odszedł od nich (i został zabrany do Nieba). Oni zaś (oddawszy Mu pokłon) powrócili z wielką radością do Jeruzalem i nieustannie w świątyni wielbili Boga” (Łk 24,51-53).
Czas powstania i adresaci
Przyjmuje się, że Ewangelia św. Jana powstała ok. 90 r. po Ch. najprawdopodobniej w Efezie. Jej pierwszymi adresatami byli chrześcijanie wywodzący się ze świata grecko-rzymskiego.
Kompozycja i słownictwo
Tekst Ewangelii jest napisany w prostym języku greckim koine. Składa się z 879 wersetów, w których jest 15635 słów. W oryginale greckim znajduje się 23 wypowiedzi Pana Jezusa, w których On sam mówi o Sobie: Ja Jestem (ego eimi), co podkreśla przez ewangelistę prawdę o Panu Jezusie jako Mesjaszu, Synu Bożym i Bogu. Jest wśród nich siedem Imion Pana Jezusa, które wypowiada On sam mówiąc o Sobie w rozdziałach J 6-15 „Ja Jestem: Chlebem Życia”, Światłością Świata”, Bramą Owiec”, Dobrym Pasterzem”, Zmartwychwstaniem i Życiem”, Droga i Prawdą, i Życiem”, Krzewem Winnym”.
Autor
Według przekazu biskupa św. Polikarpa, na które powołuje się św. Ireneusz, autorem tej Ewangelii jest św. Jan Apostoł: „Jan, uczeń Pański, ten, który spoczywał na Jego piersi, wydał Ewangelię, zamieszkawszy w Efezie, w Azji”. Obecnie egzegeci nie są zgodni, kto zredagował ostateczną wersję tej Ewangelii.
Przesłanie
Głównym przesłaniem Ewangelii św. Jana jest Dobra Nowina o Panu Bogu, który jest miłością oraz o Jego relacji z wcielonym Jego Słowem, czyli Panem Jezusem. Św. Jan rozpoczyna ją Prologiem (J 1,1-19), stanowiącym klucz do zrozumienia całej Ewangelii. Opisuje działalność publiczną Pana Jezusa dzieląc ją na dwie główne części: Księgę Znaków (J 1,20-12,50), opowiadającą o objawieniu przez Pana Jezusa Pana Boga jako Ojca i Siebie jako Syna, potwierdzonego przez siedem cudów nazywanych znakami oraz Księgę Chwały (J 13,1-21,25), która opowiada o Męce, Śmierci i Zmartwychwstaniu Pana Jezusa jako doskonałym objawieniu Chwały Pana Boga. Ks. prof. Mariusz Rosik dzieli ją na pięć głównych części: Wcielenie Syna Bożego (J 1,1-18), Prezentacja Syna Bożego (J 1,19-4,54), Sprzeciw wobec Syna Bożego (J 5,1-12,50), Przygotowanie uczniów przez Syna Bożego (J 13,1-17,26), Ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Syna Bożego (J 18,1-21,25).
Ewangelia św. Jana pokazuje, że dzięki pokornemu otwarciu się na Słowo przyjmowane z wiarą w Pana Jezusa jako Syna Bożego i Mesjasza, każdy chrześcijanin może Zmartwychwstałego Pana osobiście spotkać. Zaprasza także do otwarcia się na działanie w nas Ducha Świętego. Ewangelia św. Jana zaczyna się teologicznym stwierdzeniem: „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, a Bogiem było Słowo.” (J 1,1). Pierwsze Słowa Pana Jezusa znajdują się w J 1,38: “A Jezus odwrócił się, a zobaczywszy, że idą za Nim, zapytał: Czego szukacie? Odpowiedzieli Mu: Rabbi, to znaczy: Nauczycielu! Gdzie mieszkasz?“. Ostatnie są zapisane w J 21,22: “Mówi mu Jezus: A jeśli zechcę, aby pozostał dopóki nie przyjdę? Co tobie do tego? Ty pójdź za Mną!“. Ewangelia ta ma dwa zakończenia. Pierwszy to J 20,30-31: „Jezus dokonał jeszcze wielu innych znaków na oczach swoich uczniów. Nie zostały one zapisane w tej księdze. Te zaś spisano, abyście uwierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym, i abyście wierząc mieli życie w imię Jego.” Drugie zakończenie stanowi J 21,25: „Jezus dokonał jeszcze wielu innych rzeczy. Gdyby je chciano opisać, każdą z nich, to sądzę, że (cały) świat nie pomieściłby ksiąg, które by zostały napisane.”
Poniżej nagrania autorstwa ks. prof. dr hab. Mariusza Rosika wprowadzające do czterech Ewangelii. Dziękujemy ks. Profesorowi za wyrażenie zgody na wykorzystanie na naszej stronie tych nagrań oraz Wspólnocie Hallelu Jah za zgodę na korzystanie z nagrań Księdza Profesora opublikowanych na ich kanale YouTube.
Dzięki uprzejmości ks. prof. dra hab. Waldemara Chrostowskiego, udostępniamy na naszej stronie nagrania wprowadzeń Księdza Profesora do czterech Ewangelii. Dziękujemy Księdzu Profesorowi za wyrażenie zgody na korzystanie na naszej stronie z tych wprowadzeń oraz panu prof. Jerzemu Paczyńskiemu za zgodę na korzystanie z nagrań Księdza Profesora opublikowanych na prowadzonej przez niego stronie.
